Można inwestować, ale z uwagą na środowisko

– Nie ma powodu, aby bezpieczne projekty nie mogły być realizowane na tych terenach – tłumaczy Katarzyna Łapińska, naczelnik Wydziału Ochrony Przyrody i Obszarów Natura 2000 w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska we Wrocławiu (RDOŚ). – Tak samo z rolnictwem. Spokojnie można prowadzić uprawę czy hodowlę, pod warunkiem, że nie zagrażamy siedliskom i żyjącym tam gatunkom – dodaje.

A o tym, czy dana inwestycja jest szkodliwa, decyduje specjalista, który ocenia siłę i sposób oddziaływania projektu. Tę ocenę przedstawia potem RDOŚ, która razem z oddziałem centralnym decyduje np. o pozwoleniu na budowę obiektu.

– Warto zauważyć, że inwestycja nie musi być zlokalizowana w granicach obszaru Natura 2000, by negatywnie na niego oddziaływać. Przykładem są farmy wiatrowe czy duże inwestycje liniowe – tłumaczy Łapińska.

Są oczywiście wyjątki od tej reguły. Dopuszcza się niektóre inwestycje, z dwoma zastrzeżeniami:
– jeśli na obszarze występuje gatunek lub siedlisko o znaczeniu priorytetowym, to taka inwestycja musi służyć ochronie zdrowia i życia ludzi, zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego, mieć korzystne skutki dla przyrody oraz musi wynikać z koniecznych wymogów interesu publicznego,
– konieczne jest wówczas wykonanie kompensacji przyrodniczej oraz powiadomienie Komisji Europejskiej o planowanym zadaniu i ewentualnym uwzględnieniu jej opinii.

Z przykładowych inwestycji na Dolnym Śląsku, dla których przeprowadzona ocena oddziaływania na środowisko w znacznym stopniu dotyczyła oceny oddziaływania na obszar Natura 2000, wymienić można: budowę autostradowej obwodnicy Wrocławia, budowę autostrady A4 oraz modernizację Wrocławskiego Węzła Wodnego. Natura 2000 wcale nie blokuje inwestycji w danym regionie, ale ogranicza ich ekspansywność oraz wskazuje inne możliwości rozwoju regionalnego, np.: ekoturystykę albo rolnictwo ekologiczne.

Cenne gatunki i miejsca
Z cenniejszych siedlisk przyrodniczych będących przedmiotami ochrony obszarów Natura 2000 w woj. dolnośląskim wymienić można:
* torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą
* jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stromych stokach i zboczach.

Na Dolnym Śląsku znajduje się też mnóstwo unikatowych roślin, m.in.:
* goryczuszka czeska (Gentianella bohemica)
* elisma wodna (Luronium natans)
* zanokcica serpentynowa (Asplenium adulterinum).

Nie brakuje nam też rzadkich zwierząt:
* cietrzewi (Tetrao tetrix)
* sóweczek (Glaucidium passerinum)
* czerwończyków fioletek (Lycanea helle)
* wilków (Canis lupus).

Z obszarów Natura 2000 odgrywających ważną rolę w woj. dolnośląskim wymienić można m.in.:
* Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „Dolina Baryczy” PLB020001 będący ostoją ptasią o randze europejskiej, który stanowi ważne miejsce dla ptaków zarówno w okresie lęgowym, jak i w okresie wędrówek oraz w okresie zimowym. Obszar ten wpisany został na listę obszarów Konwencji Ramsar.
* Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Torfowiska Gór Izerskich” PLH020047 będący obszarem obejmującym największy w Polsce kompleks torfowisk górskich. Torfowiska izerskie należą do unikatowego w skali kraju typu torfowisk górskich. Unikatowe są również przejawy erozji bocznej rzek podcinających złoża torfowe (naturalne odsłonięcia profili torfowych).

Natura 2000 wg przepisów
* W odróżnieniu od rezerwatów przyrody lub parków krajobrazowych dla obszarów Natura 2000 prawo nie wprowadza żadnego katalogu zakazów.
* W odniesieniu do obszarów Natura 2000, zgodnie z zapisami art. 33 ustawy o ochronie przyrody, zabrania się podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:
– pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000
– wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000,
– pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.
* Stosownie do art. 33 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody – planowane przedsięwzięcia, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, wymagają przeprowadzenia odpowiedniej oceny oddziaływania.
Zasady oceny są określone w ustawie z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
* Ponadto ochronie podlega nie cały obszar, ale konkretne siedliska przyrodnicze i gatunki roślin i zwierząt w nim występujące.