Program “Opieka Wytchnieniowa” - co to jest i jak z niego skorzystać?

Program “Opieka Wytchnieniowa” to inicjatywa Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, która ma na celu wsparcie opiekunów osób niepełnosprawnych. Program pozwala opiekunom odpocząć od codziennych obowiązków, załatwić swoje sprawy lub skorzystać z poradniczego wsparcia, zapewniając jednocześnie opiekę osobie niesamodzielnej. Program jest realizowany corocznie, a w 2023 roku Minister przeznaczył na niego 80 milionów złotych.

Program “Opieka Wytchnieniowa” jest skierowany do członków rodzin lub opiekunów, którzy sprawują bezpośrednią opiekę nad:

• dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności;
• osobami ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub orzeczeniami równoważnymi.

Warunkiem skorzystania z programu jest zamieszkiwanie członka rodziny lub opiekuna we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą niepełnosprawną i sprawowanie całodobowej opieki nad tą osobą2.

Opieka wytchnieniowa może być świadczona w różnych formach, w zależności od potrzeb i preferencji opiekuna i osoby niepełnosprawnej.
Możliwe formy opieki to:

• opieka w miejscu zamieszkania - polega na zapewnieniu opieki osobie niepełnosprawnej w jej domu przez wykwalifikowanego pracownika lub wolontariusza, podczas nieobecności opiekuna;
• opieka w placówce - polega na zapewnieniu opieki osobie niepełnosprawnej w specjalnie przystosowanej placówce, np. domu pomocy społecznej, ośrodku rehabilitacyjnym, hospicjum, podczas nieobecności opiekuna;
• opieka w formie wyjazdu - polega na zapewnieniu opieki osobie niepełnosprawnej w formie wyjazdu wakacyjnego, rekreacyjnego lub terapeutycznego, z udziałem opiekuna lub bez niego;
• opieka w formie zajęć - polega na zapewnieniu opieki osobie niepełnosprawnej w formie zajęć edukacyjnych, kulturalnych, sportowych lub innych, z udziałem opiekuna lub bez niego.

Mogą ją realizować podmioty, takie jak:

• jednostki pomocy społecznej;
• organizacje pozarządowe;
• spółdzielnie socjalne;
• podmioty lecznicze;
• podmioty prowadzące działalność edukacyjną;
• podmioty prowadzące działalność kulturalną;
• podmioty prowadzące działalność sportową;
• inne podmioty uprawnione do świadczenia usług opiekuńczych.

Opieka wytchnieniowa jest bezpłatna dla opiekuna i osoby niepełnosprawnej, a jej koszty są pokrywane ze środków programu.

Aby skorzystać z opieki wytchnieniowej, należy złożyć wniosek do właściwej gminy lub powiatu, która może otrzymać wsparcie finansowe na koszty realizacji usług opieki wytchnieniowej w wysokości do 100% kosztów2. Wniosek należy złożyć w terminie określonym przez gminę lub powiat, zazwyczaj w październiku lub listopadzie roku poprzedzającego realizację programu.
Wniosek powinien zawierać:

• dane osobowe opiekuna i osoby niepełnosprawnej;
• orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie równoważne osoby niepełnosprawnej;
• oświadczenie o zamieszkiwaniu i sprawowaniu opieki nad osobą niepełnosprawną;
• oświadczenie o dochodach i sytuacji materialnej opiekuna i osoby niepełnosprawnej;
• oświadczenie o braku możliwości uzyskania opieki wytchnieniowej z innych źródeł;
• wybraną formę i zakres opieki wytchnieniowej;
• zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia i możliwościach rehabilitacyjnych osoby niepełnosprawnej.

Gmina lub powiat rozpatruje wniosek i podejmuje decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania opieki wytchnieniowej. Decyzja jest przekazywana opiekunowi w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. W przypadku przyznania opieki wytchnieniowej, gmina lub powiat zawiera umowę z podmiotem świadczącym usługę opieki wytchnieniowej i informuje opiekuna o terminie i warunkach realizacji usługi